رأی سفید در طرح‌های نفتی
سمیه مهدوی؛ روزنامه‌نگار حوزه انرژی
عدم تضمين امنيت و ناديده انگاشتن زير و بم بخش انرژي مي‌تواند پاشنه آشيل اين صنعت تلقي شود. اغراق نيست اگر گفته شود عدم حضور مداوم كارشناسان و متخصصان دراين عرصه مي‌تواند مسير را براي ارائه نظريات و تحليل‌هاي نه چندان كارشناسي و فني باز نگه دارد. اگر اين اتفاق رخ دهد ماحصل كار منجر به برهم زدن پازل اقتصادي و صنعتي شركت‌ها و بنگاه‌هاي توليدي می‌شود. اما دراين صورت هزينه و تاوان اين سهل‌انگاري با چه كسي خواهد بود؟
تيرماه سال گذشته طرحي در مجلس شوراي اسلامي اعلام وصول شد كه گوياي ادغام دو شركت اصلي و تابعه وزارت نفت بود. همگروه شدن شركت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي با شركت ملي پتروشيمي درحالي درصدر نظريه‌پردازي نمايندگان محترم مجلس قرار گرفته است كه ظاهراً بدون مطالعه و تعمق كافي و صرفاً با ديدي هيجاني براي ارزآوري بيشتر تنها راه را هرس كردن شاخه‌هاي اضافي(البته به زعم خودشان) از اين دو شركت مي دانند.
این درشرایطی است که طرف دیگر ماجرا یعنی وزارت نفت موضع موافقی را برای اجرای این طرح اتخاذ نکرده است.
توسعه طرح‌هاي پتروپالايشي بهانه‌اي شده است تا كالبد دو هلدينگ ارزآور كشور را در قالبي كوچكتر بگنجانند، اما به واقع اين راهكار به معناي توسعه دوبخش پالايش و پتروشيمي است يا كوچك‌سازي دو صنعتی كه هریک به تنهايي جايگاه بزرگي در اقتصاد كشور را به خود اختصاص داده‌اند؟
تفسيربه رأی و برداشت آزاد از توسعه طرح‌هاي پتروپالايشي دراين طرح، محدود به متحمل كردن هزينه به ساختار صنعت نفت شده است. اگر قرار است به بازوي اجرايي در بخش پتروشيمي بهاي بيشتري داده شود چرا اين امر بايد به ضرر و زيان بخش ديگر يعني پالايش تمام شود؟
ناديده انگاشتن چرخه بزرگ توليد، انتقال وتوزيع فرآورده‌هاي نفتي و به حاشيه بردن تأمين سوخت كه يكي از استراتژيك‌ترين بخش در صنعت نفت و انرژي محسوب مي شود، بزرگترين تهديدي است كه مي تواند ساختار سياسي و اقتصادي كشور را تحت‌الشعاع قرار دهد.
تأمين سوخت كه يكي از رسالت‌هاي كليدي و كلان در بخش پالايش محسوب مي شود چگونه و با چه ساختاري در طرح شركت جديدالاحداث پالايش و پتروشيمي ديده شده است؟
پس از ساخت و جانمايي شركت مذكور چه ميزان زمان براي مطالعه، ساخت واحدهاي جديد، تعريف وظايف جديد و بازنگری در وظایف قدیم، تعيين مديريت‌ها و چارت سازماني هریک از شرکت‌ها كفايت خواهد كرد؟ آیا در شرایط بغرنج کنونی زمانی برای اختصاص دادن جهت آزمون و خطا وجود خواهد داشت؟ آیا قرار است چرخ‌ها از ابتدا ساخته شوند؟
قرار است چه سرنوشتی برای يك هدلينگ با داشتن 5 شركت بزرگ كه خود هريك داراي مناطق تحت مديريت مأموريت‌هاي تعريف شده در چرخه انتقال و توزيع هستند در شرکت پالایش و پتروشیمی رقم زده شود؟
اين درحالي است كه براي توسعه طرح‌هاي پتروپالايشي شركت ملي پالايش و پخش دست به كار شده و چند طرح را تعريف كرده است كه انتظار مي‌رود پس از اولويت‌بندي، هريك را در زمان مشخص به بهره‌برداري برساند. بد نيست نمايندگان محترم به خصوص اعضاي كميسيون انرژي مجلس مونولوگ‌وار اين سوال را با خود مطرح كنند كه گنجاندن يك اقدام مهم يعني همان توسعه در كنار اجابت ماموريت اصلي عاقلانه‌تر است يا ازهم پاشاندن شيرازه صنايع؟
موضوع ادغام و واگذاري‌ها از ديرباز در برخي مقاطع مطرح مي‌شده و درصدر اخبار قرار مي‌گرفته است. ادغام دو وزارتخانه نفت و نیرو را که به یاد دارید؟ درمقطعی مخالفان تبدیل به طیف موافقان شدند اما بازهم این طرح بلاتکلیف باقی ماند. نباید فراموش کرد که رأی‌های سفید کاری از پیش نمی‌برند.
انتظار مي‌رود مجلس محترم شورای اسلامی كه رهبر معظم انقلاب نيز اخيراً در سخنراني‌شان با عنوان «انقلابی» این نهاد را خطاب كردند كه نشان از توقع ايشان از نهاد مذکور متناسب با اين تعريف بوده است، موانع را از پيش پاي وزارت نفت و شركت‌هاي تابعه‌اش بردارند نه اينكه با تصمیمات خلق‌الساعه، سهواً تیشه به ریشه اقتصاد «صنعت‌گردانی‌ها» زده شود.
آنچه مسلم است در این طرح، نقش مهم صنعت پالایش دیده نشده است چرخه بزرگی که مصائب سخت تولید و انتقال و توزیع را در بطن خود قرار داده، دست مایه نظریه‌پردازان قرار گرفته است؛ چرا به این جریان از یک زاویه دیگر تعمق نمی شود قرار نیست بستر 15 هزار خط لوله ای که از غرب به شرق و از شمال به جنوب در خاک این سرا گسترده شده است و 9 پالایشگاه با ظرفیت‌های کوچک و بزرگ خرد در معرض اظهارات غیرکارشناسی قرار بگیرد. همانطور که می‌توان در بطن پالایشگاه‌ها نیروگاه برای تأمین برق مورد نیاز ان‌ها احداث کرد می‌توان واحدهای پتروشیمی را نیز در کنارشان دید تا در ایجاد ارزش افزوده و تنوع محصولات گام برداشت، اما پاک کردن و یا کوچک‌سازی صنعت پالایش که امتداد و گستردگی آن به وضوح مشهود است، چاره کار نخواهد بود که چه بسا بحران‌زا نیز می‌شود؛ تمرکز اصلی باید در ایجاد رگولاتوری منسجم باشد.
انتظار می‌رود برای ارائه طرح‌ها از چند متخصص و کارشناس در کنار تصویب و تایید‌ها استفاده شود و عواقب پاراف کردن آن بررسی و مطالعه شود قبل از آنکه با نیت ثواب، نفت نقره داغ شود؛ این صنعت به حد کافی حواشی دارد مسائل چالش‌برانگیز دیگر را دریابید.
