رمزگشایی از بازی آمریکا و عربستان در زمین نفت
پونه ترابی؛ خبرنگار
نقش پاندمی کرونا در جهان رو به کمرنگ شدن است و به نظر میرسد همه کشورهای جهان درحال بازگشت به روزهای پیش از کرونا هستند. بنابراین دور از انتظار نیست که با افزایش تقاضای جهانی به نفت، طلای سیاه دوباره جایگاه خود را به دست بیاورد و بازیگر شماره یک تعاملات جهانی شود. موضوعی که یک کارشناس حوزه نفت نیز بر آن تاکید کرده و بر این باور است که درحال حاضر هم که هنوز شرایط به طور کامل به روزهای پیش از کرونا بازنگشته، میزان مصرف در جهان از روزهای پیش از کرونا پیشی گرفته است. این درحالی است که به دلایل مختلف از جمله مسائل محیط‌زیستی، تمایل سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در حوزه نفت کاهش یافته و کاهش میزان تولید باعث شده جهان با بحران انرژی مواجه شود.
محمد دیالمی در گفت‌وگو با هفته نامه نفت جنوب، با اشاره به وضعیت بازار جهانی نفت در سال‌های گذشته، اظهار کرد: از سال 2005 به بعد، به تدریج میزان اکتشافات در کشورهایی که نفت متعارف تولید می‌کردند، کاهش یافت. بزرگترین حوزه‌های نفتی در دهه 1960 تا 1970 میلادی کشف شد و تقریبا پس از این سال‌ها با وجود اینکه شرکت‌ها برای کشف نفت هزینه می‌کردند اما تعداد کشفیات بالا نبود. حتی کشورهایی مانند ایران و عربستان که اکتشاف نفت برایشان اهمیت زیادی داشت نیز ذخایر قابل توجهی پیدا نکردند.
وی ادامه داد: شرایط مذکور باعث شد که از سال 2005 به بعد بار درخواست اضافی جهان برای نفت و تولید اضافی نفت جهان به دوش کشورهایی که نفت غیرمتعارف تولید می‌کردند، بیفتد که در این میان آمریکا سهم زیادی داشت و دوراقع تولید نیاز مازاد جهان بر گردن آمریکا و نفت شیل افتاد. می‌توان گفت اگر نفت شیل نمی‌توانست پاسخگوی تقاضای مازد جهان باشد، چین هم نمی‌توانست رشد کند.
این تحلیلگر بازار نفت با بیان اینکه همیشه درمورد اینکه اگر میزان تولید نفت آمریکا کم شود، چه اتفاقی رخ خواهد داد، نگرانی وجود داشت، عنوان کرد: این نگرانی تا سال 2020 که پاندمی کرونا رخ داد، پابرجا بود. پس از پاندمی کرونا همه چیز متوقف شد، تقاضا کاهش یافت، مصرف پایین آمد و در نتیجه بازار با مازاد نفت مواجه شد. به همین دلیل کشورهای عضو اوپک و اوپک پلاس که می‌توان گفت بزرگترین آن‌ها، عربستان و روسیه بودند تصمیم میزان تولید خود را برای کنترل بازار کاهش دهند.
دیالمی با طرح این سوال که اگر کشورها تولید نفت خود را کاهش نمی‌دادند، چه اتفاقی برای تولید مازاد رخ میداد، گفت: باید به این نکته توجه شود که در سمت تقاضای بازار نفت، علاوه بر تقاضا، مصرف نیز مهم است. از سوی دیگر در طرف عرضه، علاوه بر عرضه، ظرفیت عرضه نیز حائز اهمیت است. بنابراین اگر تولید مازاد رخ میداد، احتمالاً وارد ذخایر استراتژیک می‌شد.
اختلاف بین تولید و مصرف نفت در جهان
وی با اشاره به افت تاریخی قیمت نفت در سال 2020، اظهار کرد: نفت در زمان پاندمی کرونا کاهش قیمت چشمگیری را تجربه کرد و آرام آرام و با بازگشت اقتصاد کشورها، از جمله چین که تقریبا زودتر از همه کشورها به حالت عادی بازگشت و توانست از قیمت پایین نفت بیشترین استفاده را بکند، ذخایر استرتژیک کشورها افزایش یافت.
این تحلیلگر بازار نفت با تاکید بر اینکه در معاملات نفت فقط عرضه و تقاضا مهم نیست، توضیح داد: همواره میزان ذخایر در انبارها نشان می‌دهد وضعیت چگونه است. هرچقدر به تمام شدن ذخایر نزدیک می‌شویم احتمال خرید بیشتر می‌شود. در زمان معامله نیز سطح مخازن، چه استراتژیک و چه تجاری اهمیت زیادی دارد.
دیالمی با اشاره به وضعیت پساکرونا در دنیا، گفت: از فصل چهارم سال 2020 و از ابتدای سال 2021 تا کنون، دنیا درحال برگشت به روال عادی است و میزان مصرف نفت در برخی کشورها از جمله چین و هند، از زمان پیش از کرونا نیز بیشتر شده است. طبق گزارش سه منبع مهم موسسه اطلاعات انرژی امریکا، سازمان بین‌المللی انرژی و اوپک میزان مصرف نفت در جهان روزانه به بیش از 99 میلیون بشکه رسیده است که از زمان پیش از پاندمی کرونا بیشتر است. این درحالی است که میزان تولید روزانه 96 میلیون بشکه است و در واقع بین میزان تولید و مصرف نفت در جهان اختلاف وجود دارد.
بحران روز به روز بزرگ‌تر می‌شود
وی با تاکید بر اینکه جهان با بحران انرژی روبه‌رو است، به وضعیت گاز در جهان اشاره کرد و توضیح داد: به نظر من این بحران روز به روز بزرگ‌تر می‌شود. ماه قبل قیمت گاز به بالاترین میزان رسید و رکورد زد. یکی از دلایل این اتفاق این بود که انبارهای گاز نسبت به سطح متوسط 5 ساله، بسیار پایین‌تر بودند. از طرف دیگر بین روسیه و اروپا نیز بر سر گاز اختلاف پیش آمد.
این تحلیلگر بازار نفت ادامه داد: با این حال اوپک اعلام کرده است که در جهان مازاد عرضه وجود دارد و کشورها باید انباهاریی که پر کرده‌اند را خالی کنند. حتی اوپک در جواب فشارهای رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که تولید خود را افزایش نخواهد داد. در مقابل نیز آمریکا اعلام کرد که از ذخایر استراتژیک خود برداشت خواهد کرد. باید گفت تاریخ نشان می‌دهد که تنها در سال 1991 و در زمان جنگ خلیج فارس، در سال 2005 و وقوع طوفان کاترینا و در سال 2011 و در زمان جنگ داخلی لیبی از ذخایر استراتژیک برداشته شد. البته اگر آمریکا دست به چنین کاری بزند تاثیر آن در بازار کوتاه‌مدت خواهد بود.
دیالمی با تاکید براینکه به نظر نمی‌رسد تصمیم بایدن برای استفاده از ذخایر استراتژیک بلند مدت باشد، گفت: با این حال با توجه به اینکه رشد تولید با رشد تقاضا همخوانی ندارد تصمیم بایدن در بازار فشار روانی ایجاد می‌کند.
وی درمورد وضعیت تولید نفت شیل نیز توضیح داد: مخازن شیل خاص هستند و برای برداشت نفت باید حفاری به صورت افقی انجام شود. در ابتدای حفر چاه، میزان برداشت نفت بالا است اما بعد از یک مدت تولید افت می‌کند و باید به سراغ چاه دیگری رفت. به همین دلیل تعداد چاه و دکل‌های حفاری زیاد است. ابتدای سال 2020 که قیمت نفت کاهش یافت، برخی چاه‌هایی که حفر شده بود به تولید نرسید زیرا سرمایه مورد نیاز برای آن وجود نداشت. این تولید اکنون ازسرگرفته شده است اما تعداد دکل‌های حفاری هنوز به پیش از پاندمی برنگشته است. چراکه هنوز تولیدکنندگان تصمیم به سرمایه‌گذاری و تولید نگرفته‌اند. بنابراین احتمالاً حوزه‌های نفتی شیل نتوانند مانند سابق نفت تولید کنند و افزایش تولید زیادی داشته باشند.
تقاضای نفتی افزایش خواهد یافت
این تحلیلگر بازار سرمایه درمورد میزان مصرف جهانی به نفت گفت: میزان مصرف درحال حاضر حدوداً 99 میلیون بشکه در روز است اما انتظار می‌رود با بازگشت پروازها میزان تقاضا و مصرف در سال 2020 دو تا سه میلیون بشکه در روز افزایش یابد. این درحالی است که میزان ظرفیت یدک اوپک پلاس در مقایسه با سال‌های 2018 و 2019 بین سه تا 5 میلیون بشکه است.
دیالمی درمورد ظرفیت تولید عربستان نیز توضیح داد: میزان تولید عربستان 10 میلیون بشکه است درحالی که سال‌ها است که ظرفیت تولید خود را 12 میلیون بشکه اعلام می‌کند. البته ممکن است در کوتاه‌مدت توانایی تولید 11 میلیون بشکه در روز را داشته باشد اما به نظر نمی‌رسد قادر باشد 12 میلیون بشکه در روز تولید کند؛ درواقع با بیان چنین ارقامی می‌خواهد با بازار بازی کند.
دو چالش مهم بازار جهانی نفت
وی با تاکید بر اینکه ظرفیت یدک اوپک محدود است، گفت: همانطور که ذکر شد اگر پروازها ازسرگرفته شود، انتظار می‌رود تقاضا به 103 میلیون بشکه در روز برسد. اگر دوباره پاندمی رخ ندهد یا اروپا وارد قرنطینه نشود، تقاضا قطعا افزایش خواهد یافت. این درحالی است که اوپک سعی می‌کند هزینه‌های تولید را کنترل کند، بنابراین نیاز دارند قیمت نفت افزایش یابد تا سرمایه‌گذاری در این حوزه اقتصادی باشد.
این تحلیلگر بازار نفت ادامه داد: یکی دیگر از چالش‌ها انجمن‌های محیط‌زیستی هستند. دو ماه قبل دادگاه هلند شرکت شل را به تولید دی‌اکسیدکربن محکوم و اعلام کرد این شرکت باید تولید دی‌اکسیدکربن را کاهش دهد. موضوعی که روی تصمیم سرمایه‌گذارها برای سرمایه‌گذاری در این حوزه تاثیرگذار است. زمانی که سرمایه‌گذاری در صنعتی که به سرمایه‌گذاری زیادی نیاز دارد کاهش می‌یابد، میزان تولید نیز کم می‌شود.
دیالمی ادامه داد: با توجه به شواهد، به نظر من نه تنها جهان با کمبود عرضه نفت مواجه می‌شود، بلکه با کمبود ظرفیت عرضه هم رو به رو خواهد شد. حتی اگر ایران نیز وارد بازار جهانی شود باز هم کمبود وجود دارد.
وی درمورد قیمت جهانی نفت نیز توضیح داد: من در پیش‌بینی قیمت نفت محتاط هستم و قیمت را بین 65 تا 85 دلار می‌بینم. فاکتورهای زیادی روی قیمت نفت تاثیر می‌گذارد. حتی ممکن است قیمت نفت در سال آینده به بیش از 95 دلار هم برسد. چراکه قیمت گاز نیز رو به افزایش است و ممکن است نفت به گاز ترجیح داده شود.
