حامد شفیعی؛ روزنامه نگار
تنها تکیه گاه پیرمرد ۷۰ ساله، عصایش است که می‌تواند از آن شیب تند تا بالای جاده بیاید. به زحمت خود را به بالای جاده می‌رساند. نفش نفس می‌زند. به جاده خیره می‌شود. جاده ای که از پیچ و خم میان کوهها می‌گذرد و به آنجا که شاید امیدی باشد برای روزی که اهالی روستایشان به آب دسترسی داشته باشند.
به گزارش مثلث انرژی به نقل از هفته نامه نفت جنوب، این حکایت یک روستا نیست؛ حکایت چندین روستاست که به آب دسترسی ندارند. زن و کودک، پیر و جوان همه چشم انتظارند. تنها خواسته‌یشان آب است. نه اینکه آب نیست، هست اما دسترسی به آن نیست. از هرکدامشان هم که می‌پرسی چرا به آب دسترسی ندارید، می‌گویند چاه نداریم. می‌پرسم مگر با چاه مشکل حل می‌شود؟ یا اصلا مگر آب هست که چاه بزنید و به آب برسید؟ می‌گویند آب هست؛ گاهی کافیست ۵-۶ متر حفر کنیم تا به آب برسیم. تعجب می‌کنم. مگر می‌شود آب باشد، مردم اما بی آب باشند؟ شاید اساسی‌ترین پرسش این باشد که آیا واقعاً در سیستان وبلوچستان مشکل کمبود آب وجود دارد؟ پاسخ را سرانجام در میان گفته های روستائیان و مسئولان اداره امور اب و فاضلاب یکی از شهرستانها یافتم: جمعیت روستایی سیستان و بلوچستان «شبکه» آب ندارند.
مسئولانی که چشم به انتظار خیرین هستند
چند دقیقه ای در اداره امور آب و فاضلاب شهرستان فنوج می‌نشینیم تا با رئیس اداره دیداری داشته باشیم. علت این دیدار هم خواسته ها و نیازهای آب این منطقه است. ساداتی رئیس اداره با چند برگ که حاوی اطلاعات نیازهای آب منطقه کتیج است، می‌آید. در آن برگه ها وضعیت هر روستا و نیازهای آن برای شبکه آبرسانی و هزینه های آن نوشته شده بود. گفت که نیاز است خیرینی پیدا شوند تا بخشی از این هزینه ها را بدهند تا ما بتوانیم روستاها را به شبکه آب متصل کنیم. وقتی پرسیدم که شما به عنوان یک مسئول دولتی چرا از خیرین درخواست کمک می‌کنید؟ گفت: ما بودجه نداریم و برای تامین زیرساختها نیاز به هزینه هایی است که باید از سوی خیرین تامین شود. بر اساس برآورد هزینه های صورت گرفته هزینه کمترین روستا در بخش کتیج برای دسترسی به شبکه آب حدود ۱۵۰ میلیون تومان و بیشترین هزینه تقریبا چیزی حدود ۲ میلیارد تومان بود. زیرا در حال حاضر بیشتر روستاهای این بخش مشکل آب دارند که بخشی اصلاً آب ندارند و با 5 تانکر آبرسانی می‌شوند. تعدادی از این روستاها نیز زیرساخت های اندکی برای دسترسی به آب نیاز داشتند؛ به طوری که مخزن آب و حتی لوله های اتصال آن تهیه شده و فقط نیاز به حفر چاه و لوله های انشعابی به سطح روستا داشتند.
آب باشد و آبادانی نباشد
سیدمحمد یکی از اهالی روستای سُلکوک از بخش کتیج یکی از هزاران مردمی است که در این منطقه سالیان سال در آرزوی بهره‌مندی از آب آشامیدنی سالم زندگی خود را سپری می‌کند. مردمانی قناعت‌پیشه که زنانشان روزانه چندین نوبت باید تشت های بزرگ که درونش بطریهای ۴-۵ لیتری آب است را روی سر بگذارند و ۲ کیلومتر پیاده روی کنند تا آب را به خانه ببرند. این رفت و آمدها و حمل تشت های بزرگ روی سر که گاهی به ۴۰ کیلو هم می‌رسد، باعث شده بعضی از زنان با مشکلات ستون فقرات و گردن، سردردهای مزمن، کاهش بینایی چشم مواجه شوند و حتی آنانی که باردار بوده‌اند نیز سقط جنین کنند. حال سید محمد نماینده مردم این روستا شده تا به سراغ هر کسی که می‌تواند برود تا مشکل آب را حل کند. او باید علاوه بر اینکه فکر آب مردم روستایش باشد، به فکر درمان پسر ۱۴ ساله اش هم باشد. امیر محمد یکی از این روزها که به همراه مادر و خواهرش برای آب رفته بود، هنگام بازگشت از روی تپه ها، پایش سُر می‌خورد و دستش می‌شکند. برای مداوا به بیمارستان ایرانشهر می‌رود اما درمان نادرست باعث شده دستش مشکل دار شود و حالا برای درمان ( باید دستش دوباره شکسته شود) به تهران بیاید. همانند روستای سیدمحمد روستاهای دیگری مانند بُنگر پایین و بُنگر بالا، دِلکُک، کوه تنجیلان، مُغان مسول، گورد رَمش، مَدانچ، کَرحمت، دروگر و رامْک نمونه دیگری از محرومیت در سیستان و بلوچستان است که مردم آن از نبود آب لوله‌کشی رنج می‌برد و برای آشامیدن و سایر مصارف روزانه از آب غیرآشامیدنی یا مسیرهای دیگری استفاده می‌کنند. آن‌هایی هم که به گفته خودشان دستشان به دهنشان می‌رسد، چاه های شخصی زده و از آن لوله های باریکی برای مصارف خودشان یا تعدادی از اقوام کشید‌ه‌اند.
تجهیزاتی که فقط زنگ می‌خورد
کنار جاده های اطراف روستاها که می‌گذریم، لولههای بزرگ زنگ زده‌ای را می‌بینیم که گویی سالهاست در بیابان رها شده‌اند. لوله های با قطرهای بزرگ که برای انتقال آب کاربرد دارد. البته بلااستفاده بودن برخی زیرساخت های شبکه آبرسانی در تعدادی از روستا یکی از مواردی بود که به چشم می‌خورد. مخازن آبی که ساخته شده بود اما به دلیل اینکه استفاده از آن نشده باید دوباره ترمیم می‌شد. یا چاه هایی که زده شده بود اما به دلیل نبود زیرساخت های انتقال آب باید دوباره لایروبی می‌شد. پاسخ مسئولان آن منطقه همان بود که ابتدا گفته بودند: بودجه کافی اختصاص نمی‌دهند. گرچه انتشار اخبار چالش های آب برای افکار عمومی تکان دهنده یا شاید برای برخی قابل تصور هم نباشد اما گویی با انتشار هیچ یک از این رویدادها باز تغییری در زندگی مردم در روستاهای سیستان و بلوچستان روی نداده است. مردمی که در قرن 21 از اصلی‌ترین نیاز بشر برای حیات یعنی آب، محرومند و با بیماری های سخت ناشی از نبود آب سالم و نبود بهداشت دست به گریبان هستند. آخرین آمار نشان می‌دهد که از مجموع ۵ هزار و ۵۹۴ روستای دارای سکنه استان سیستان و بلوچستان با جمعیت ۱.۴ میلیون نفر، 813 روستا دارای تاسیسات آب آشامیدنی است و 2 هزار و 647 روستای دیگر بدون تاسیسات آب آشامیدنی هستند که از این میان برای 970 روستا آبرسانی سیار انجام می‌شود.
عکس از آرش یغماییان
انتهای پیام
