سهیل فرزانه- هفته گذشته دودی مهیب آسمان تهران را فراگرفت. سیاه شدن آسمان پایتخت نگرانیها و پرسشهای متعددی را برای ناظرین و ساکنان تهران رقم زد. آتشی که از شدت گستردگی یادآورد فاجعه پلاسکو شده بود ،اما آیا قرار بود این حادثه تکرار شود؟
عصر روز چهارشنبه در پی نشت گاز هات سلاپس (مواد گرم نفتی بازیافتی از مراحل فرآیندی تصفیه نفت خام) آتشسوزی وسیعی در مخازن کلد سلاپس و هات سلاپس پالایشگاه تهران رخ داد.
علی رغم تلاشهای نیروهای عملیاتی آتشنشانی مستقر در پالایشگاه شعلههای آتش زبانه میکشید و پس از گذشت چندین ساعت همچنان از شدت دود کم نشده بود؛ شدت یافتن حریق در پی احتراق ضایعات نفتی بود که باید آن قدر میسوخت تا تمام شود. بنابراین به علت عدم امکان خاموش کردن مخزن، فقط باید آتش مهار میشد تا از سرایت آتش به مخازن کروی شکل مجاور که حاوی ال پی جی بود ممانعت شود. کسری از ثانیه تعلل و غفلت منجر به هدایت شعلههای آتش به مخازنی که حکم بمب ساعتی را داشتند میشد و این یعنی وقوع یک فاجعه در جنوب پایتخت.
نفس آسوده مخازن LPG
براساس این گزارش 4 مخزن LPG در پالایشگاه مستقر میباشد که یکی از آنها در معرض حریق قرار داشته است که خوشبختانه با اقدامات صورت گرفته و مهار آتش از تسری آن به مخزن جلوگیری شد.
در خصوص پیامد و تاثیر حریق بر مخازن LPG مطابق محاسبات صورت گرفته HSE روی مخازن مشابه میتوان گفت اگر مخزن در معرض حریق دچار حریق میشد میتوانست موج انفجار و تشعشع حرارتی و به تبع آن حریقی در شعاع ۸۰۰ متری ایجاد کند البته برای تعیین میزان دقیق آن لازم است محاسبات نرم افزاری HSE انجام گیرد.
درحالی که در پی این حادثه ترس و توهم قحطی از سوخت بنزین منجر به شکل گیری صفهای عریض و طویل در مقابل پمپ بنزینها و جایگاههای سوخت شده بود؛ در جبهه مقاومت، رزمندگان جبهه آتش مقابل حملات شعلههای آتش یک شبانه روز پایداری کردند تا سرانجام مبادرت به مهار و اطفای آتشسوزی کنند.
اگر درنگی دراین کار صورت میگرفت رقص شعلههای آتش در مخزن LPG حادثهای نه به بزرگی ولی مشابه انفجار تانکرهای گاز در مرز افغانستان را رقم میزد.
اخلالی در تولید ایجاد نشد
حین تکاپوی مردان میدان عملیات برای خنثی سازی حادثه آتشسوزی، اخبار متعددی از احتمال وقوع خرابکاری و بحران کمبود سوخت تا نشر آمار غلطی که گویای درگیری 18 مخزن دراین حادثه بود بازار شایعات را داغ کرده بود؛ اما روایت مسئولان گویای مسائل دیگری بود.
وزیر نفت با حضور در محل حادثه بیان کرد: هیچگونه اخلالی در تولید فرآوردههای پالایشی این مجموعه و کشور ایجاد نشده است.
بیژن زنگنه گفت: این حادثه مربوط به نشت دو مخزن بوده که نقشی در فرآیند تولید نداشتند.
به گفته وی تصمیمی که همکاران، دوستان و متخصصان پس از برگزاری نشستهای ستاد مدیریت بحران گرفتند، خنک کردن مخازن اطراف و صبوری برای اتمام هیدروکربور موجود است.
وزیر نفت با تأکید بر اینکه خوشبختانه هیچ نگرانی بر مبنای گزارشها وجود ندارد، افزود: البته از آنجا که هیدروکربن سنگین هم در مخازن وجود دارد، بهطور طبیعی دود زیادی تولید میکند، اما دود زیاد به این معنا نیست که اتفاق مهمی رخ داده است.
سوخت کافی موجود است
سخنگوی شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی نیز در این خصوص اظهار نظر کرد: با توجه به اینکه سوخت کافی در مخازن جایگاههای عرضه سوخت شهر تهران ذخیرهسازی شده است، هموطنان از مراجعه شتابزده به جایگاهها خودداری کنند.
فاطمه کاهی گفت: بهدنبال حادثه آتشسوزی تعدادی از هموطنان با تصور اینکه ممکن است در ساعات آینده سوخت کافی در جایگاههای عرضه وجود نداشته باشد، به جایگاههای سطح شهر تهران مراجعه کردهاند که این موضوع سبب ازدحام شده است.
وی با بیان اینکه سوخت موردنیاز شهر تهران تنها از پالایشگاه تهران تأمین نمیشود، تأکید کرد: سوخت کافی در انبارهای ذخیرهسازی شهر تهران وجود دارد و اینگونه نیست که با چنین حوادثی، در تأمین سوخت مشکل داشته باشیم.
نگرانی بحران سوخت از کجا نشات گرفت؟
درحالی که پالایشگاه تهران فقط 5 درصد از کل بنزین مصرفی کشور را تامین می کند با وقوع این حادثه نگرانی از وقوع بحران سوخت تهرانیها را پای پمپبنزینها کشاند. این درحالی است که بخش اعظم بنزین مصرفی پایتختنشینان از پالایشگاه اراک که بنزین یورو4 تولید می کند تامین می شود. چگونه میشود وقوع حادثه در پالایشگاهی که سهمی اندک در تولید بنزین حدود 6 میلیون لیتر از مجموع تولید 110 میلیون لیتری در روز را به خود اختصاص داده است، منجر به کمبود بنزین یا بحران سوخت در تهران شود؟
به نظر میرسد باتوجه به این مهم نقش رسانه و روابط عمومی در بازتاب سریع و اصولی وقایع می تواند درخنثیسازی نشر شایعات و رفع نگرانی مخاطبین اخبار و مردم بسیار موثر عمل کند. از سوی دیگر انتظار می رود مردم نیز دراین موارد با حفظ خونسردی، درنظرگیری جوانب به دور از شتابزدگی وقایع را دنبال کنند.
زمام آتش کشیده شد
درحالی که شعلههای آتش همچنان زبانه میکشید، در سکانس بعدی علیرضا صادق آبادی؛ معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش باحضور در محل حادثه خبر از مهار کامل آتش داد و گفت: «با تلاش مستمر نیروهای عملیاتی مستقر در پالایشگاه تهران، حریق در مخازن پالایشگاه بهطور کامل مهار و خاموش شد.»
این در حالی بود که با اولویتبندی و شرایطسنجی که توسط فرماندهان عملیات حادثه و با مدیریت مدیرعامل شرکت پالایش و پخش انجام شد از وقفه در خنثیسازی آتش و اهم و مهم کردن مراحل عملیات از خنک سازی مخازن تا اطفای حریق و جلوگیری از دنباله دار شدن آتش منجر به امن کردن پالایشگاه و محیط پیرامون آن شد و در مقایسه با سایر حوادث صنعتی ظرف زمان کوتاهتری این حادثه به نقطه پایانی رسید؛ که به قول حامد آرمانفر؛ مدیرعامل پالایشگاه تهران در نوع خود یک رکورد در تاریخ صنعت نفت محسوب می شود.
اطفاء حریق کمتر از 26 ساعت
بامداد پنجشنبه مدیرعامل شرکت پالایش نفت تهران از بازگشت این پالایشگاه به مدار تولید خبر داد.
حامد آرمانفر اعلام کرد: با توجه به اطفاء کامل و موفقیتآمیز حریق توسط گروههای عملیاتی امداد و نجات، تولید در پالایشگاه تهران ازسرگرفته شد.
به گفته وی اطفاء حریق در کمتر از ۲۶ ساعت و بدون تلفات انسانی انجام و تولید در پالایشگاه ساعاتی پیش ازسرگرفته شد.
برقراری ارتباطات وخطوط تلفنی
در ادامه، رئیس نگهداری و تعمیرات مراکز و شبکههای تلفن ری و شهرستانها از برقراری دوباره ارتباطات و خطوط تلفنی پالایشگاه تهران خبر داد.
حبیباله پرچ گفت: کارکنان شرکت خطوط لوله و مخابرات با تلاش خود ارتباطات و خطوط تلفنی پالایشگاه نفت تهران را پس از خاموش کردن کامل آتش مخازن و ازسرگیری تولید این مجموعه پالایشی، برقرار کردند.
به گفته وی در شرق پالایشگاه که مخزن اصلی آتش گرفته قرار داشت، ارتباط مخابراتی قطع شده بود که برای ترمیم آن نیز از لوله روکار فلزی استفاده شد. سرانجام عصر پنجشنبه گذشته با کمک امور طراحی و اجرای توسعه شبکههای تلفن، ارتباطات پالایشگاه برقرار شد.
علت بررسی میشود
هنوز از علت حادثه اطلاعی در دست نیست؛ این درحالی است که بنا به گفته مسئولان ذی ربط پس از تحقیقات علت حادثه رسانهای خواهد شد؛ دراین خصوص وزیر نفت در توئیتی نوشت: باید در اسرع وقت علل این حادثه بررسی و مستندسازی و از تکرار این قبیل حوادث جلوگیری شود.
براساس گمانهزنیهای غیر رسمی فرسودگی تجیهزات متهم ردیف اول این حادثه محسوب میشود، اما علت هر آنچه که هست باید با ریشهیابی و بررسی همه جوانبه این رویداد با بهکارگیری برنامهها و تدابیر ضروری از وقوع حوادث مشابه در صنعت ممانعت شود.
منبع: هفته نامه نفت جنوب